ABD’de yeni seçim krizi: Posta ile oy kullanma

ABD’de postayla oy kullanımı, 1864 başkanlık seçiminde, iç savaşta cephedeki asker oy kullanabilsin diye başlatıldı. Başkan Lincoln’ı yeniden aday gösteren Cumhuriyetçiler bu yöntemi benimsedi.

Demokratlar, komutanların oyları değiştireceği iddiasıyla karşı çıksa da 20 eyalette oylar cepheden posta ile gönderildi. Sonra 156 yıl boyunca toplu bir şekilde posta ile oy kullanılmadı.

Ta ki bu yıla kadar. 2020 başkanlık seçiminde bir kez daha postayla oy kullanılması gündemde.

ABD’de şimdiye kadar 58 başkanlık seçimi yapıldı. Amerikan İç Savaşı’nda, 1918 Grip Salgını ve önceki salgınlarda, İkinci Dünya Savaşı’nda bile başkanlık seçimi ertelenmedi.

İç savaşta birlik ordusundaki 1 milyon askerin 150 bini böyle oy kullandı.

İkinci Dünya Savaşı sırasındaki 1944 Başkanlık seçiminde ise ise bütün eyaletler uzaktan oy kullanılmasını kabul etti. Orduya 3 milyon 200 bin oy ayrıldı. Bu, o dönemki seçmenin yüzde 7’siydi.

Cephede başlayan yöntem en çok askeri üslerde kullanıldı, halen de kullanılmakta.

40’tan fazla eyalet postayla oy kullanımını benimsedi

ABD’de yaşlılar, görevli olanlar ve ülke dışındaki üslerde görevli Amerikan askerleri isterlerse oylarını posta ile kullanabiliyor. Ancak uygulamada eyalet bazında farklılıklar var.

Bu yıl salgını gerekçe gösteren 40’tan fazla eyalet postayla oy kullanımını benimsedi. 200 milyon seçmenin yaklaşık beşte birine yani 44 milyon seçmene başvuru şartı aranmaksızın; 118 milyon seçmene de başvurmaları halinde mazeret aranmaksızın oy pusulası gönderiliyor.

Oy pusulasının başvuru aranmaksızın evlere gönderileceği 9 eyalet ve başkent Washington DC’nin çoğu Demokratlardan oluşuyor.

Başvuru gereken ama mazeret gerekmeyen 34 eyaletin çoğu Cumhuriyetçi kesimin oturduğu eyaletler.

Demokratik Parti bu yolla gönülsüz seçmeninin katılımını artırarak seçiciler kurulunu kazanmayı hedefliyor.

Zira 2016’da Demokratik Parti’nin adayı, Başkan Trump’tan 3 milyon oy fazla almasına karşın başkanlığı kaybetti.

Bunun nedeni olarak salıncak eyaletlerde Demokratik Parti’nin genç seçmeninin sandığa gitmemesi gösterildi. Şimdi salıncak eyaletler, yani her iki partinin de kazanma şansının eşit olduğu eyaletler, posta ile oy kullanılacak.

Demokratların salgından en çok etkilenen dolayısıyla yönetime tepkili olacağını düşündüğü yaşlı kesimin katılımını artırmayı hedefliyor.

Cumhuriyetçi Parti, uzaktan oy kullanımının hile yaratacağı iddiasına katılmadığını, yüzyıldan uzun süredir kullanılan yöntemin güvenli olduğunu belirtiyor.

Trump yönetimi ve bazı vekiller ise; ölen kişiler adına yanlışlıkla pusula gönderilebileceği, Cumhuriyetçi seçmenin oylarının yokedileceği ve posta ile oy kullanımının böylesi geniş ölçekte yapılmasının tarihin en hileli seçimini ortaya çıkaracağı düşüncesinde.

Trump mazeret bildirerek oyunu posta ile kullanmak isteyene itiraz etmezken, mazeret bildirmeksizin herkese oy pusulası gönderilmesine karşı çıkıyordu.

Demokratları sert eleştirdi.

USPS’nin hizmetleri yavaşlatıldı

Birleşik Devletler Posta Hizmetleri USPS’nin 2019 verilerine göre 160 milyar dolar borcu var.

USPS Genel Müdürü Louis DeJoy, ABD Başkanı Trump tarafından mali gidişatı tersine çevirmesi için atanmıştı.

Posta kutularını ve yüksek hızda pul basan makinaları söktürdü, fazla mesai yaptırılmadı.

Halbuki tam tersine ülke çapında postayla oy kullanımı yapılacakken hizmetlerin daha da artırılması gerekiyordu.

Dejoy sonunda geri adım attı ve tüm düzenlemelerin geri alınacağını duyurdu.

Anketler seçime katılımı artırdığını gösteriyor

ABD’deki Pew araştırma anketine göre 1996 ile 2016 arasında postayla oy kullananların oranı yüzde 7.8’den yüzde 21’e çıktı.

Bu yıl 200 milyon seçmenin ne kadarının posta talep ettiğine dair istatistik seçim günü belli olacak ama seçmenin üçte ikisinden fazla olabileceği öngörülüyor.

Bu da sonucun 3 kasımda açıklanamayabileceği yorumlarına neden oluyor.

Zira 2016’da beşte bir posta ile kullanırken eyaletler oyların yüzde 1’nin geç ulaştığı ve imzasız olduğu gerekçesiyle reddetti.

ABD’de 34 eyaletteki seçmen eğer posta ile oyunu kullanacaksa seçimden 10 gün önce yerel saat ile 17.00’ye kadar oy pusulasını talep etmek zorunda.

Oy pusulası seçim günü yerel saatle 19.00’a kadar oy merkezine posta yoluyla ulaştırılmalı.

Bu da oyun seçim gününden önce gönderilmesi anlamına geliyor. Seçmen son anda fikrini değiştirebiliyor ama bunun için sandığa gitmesi gerekiyor.

2016 seçiminde 633 bin asker ve ailesi postayla oy kullanırken bunların 20 bini zamanında merkeze ulaşmadığı için geçersiz sayıldı.

Sonuçların çok yakın olması durumunda posta yoluyla kullanılan yüz binlerce belki milyonlarca oy tartışmalı hale gelebilir.

Yeniden oy sayım işlemlerinin zaman alacak olması dolayısıyla ABD yeni başkanını 3 Kasım günü öğrenemeyebilir.

3 Kasım’daki başkanlık seçiminden sonra 14 Aralık’ta Seçiciler Kurulu başkan ve başkan yardımcısını açıklaması ve 20 Ocak 2021’de yeni başkan yemin ederek görevine başlaması gerekiyor.

Bu sürecin uzamasını iki taraf da istemiyor.