“Doğu Akdeniz Mekanizması Başarılı Oldu”

TÜHA HABER / NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Türkiye ve Yunanistan arasında Doğu Akdeniz’de tansiyonun düşürülmesi için NATO bünyesinde kurulan mekanizmanın başarılı sonuç verdiğini söyledi. Stoltenberg, Almanya’nın da tarafların masaya oturması ve diyaloğa geçmeleri yönündeki çabalarını desteklediklerini belirtti. Stoltenberg, ABD ve Avrupa arasındaki köprünün de güçlendirilmesi gerektiğini belirterek, “NATO ve Avrupa arasındaki köprüyü zayıflatmak ne AB’nin ne de NATO’nun elini güçlendirir” diye konuştu.

NATO’ya üye 30 ülke dışişleri bakanları, bugün, NATO Genel Merkezi’ne video konferans yöntemiyle bağlanarak, sanal bir toplantı gerçekleştirdi.

Başkan Donald Trump yönetimi henüz sona ermedi ve seçim sonuçları halen resmiyet kazanmadı. Ancak, Başkan Joe Biden’ın gelişi, NATO’da ilişkilerin ısınacağı yolundaki umutları arttırdı. Toplantıda Amerika ile ilişkilerin yanısıra, Rusya’nın yeniden silahlanması, Çin’in ekonomik ve askeri bir süper güç olarak güçlenmesi karşısında oluşan yeni dengeler, Afganistan ve Doğu Akdeniz’deki tansiyon ile NATO’nun yeni stratejik planlaması ele alındı.

Dışişleri Bakanları’nın sanal buluşmasının ardından bir basın toplantısı düzenleyen Genel Sekreter Stoltenberg, Türkiye ile Yunanistan arasında Doğu Akdeniz’deki krizi yatıştırmak ve askeri bir kazayı önlemek amacıyla kurdukları “ayrıştırma usulleri mekanizmasının” başarılı olduğunu açıkladı. Stoltenberg, tansiyonun yatışmasının yanı sıra sorunun da çözümü için bu mekanizmayı güçlendirmeyi planladıklarını söyledi. Doğu Akdeniz’de iki NATO üyesi ülke arasında “doğrudan iletişim kanallarını” açtıklarını ve böylece her iki tarafın planladığı pek çok askeri operasyonun iptal edildiğini kaydeden Stoltenberg, “Doğu Akdeniz gerginliğine NATO’nun bulduğu çözüm mekanizması gösterdi ki, oturup konuştuğumuzda tansiyonu düşürmeyi ve güven yaratmayı başarıyoruz. Mekanizma kuruldu, çalışıyor. Karşılıklı bilgi değişimi var, iletişim kanalları açık. Bugün her iki bakana da bu mekanizmayı daha da güçlendirmek için hazır olduğumuzu söyledim” dedi.

“Bu mekanizmayı nasıl güçlendirmeyi planladıkları” sorusu üzerine Türkiye ile Yunanistan arasında bunun ilk kriz olmadığını, 1980 ve 90’larda da benzer krizlerin yaşandığını ve o zaman da bu tür mekanizmalarla sorunun çözüldüğünü belirten Stoltenberg, “Aynısını kopyalayalım demiyorum ama daha fazla askeri tatbikat iptalini sağlayabiliriz. Coğrafi sınırlamalar belirlenebilir. Ama bütün bunları belirlemek için siyasi irade gerekiyor” dedi. Stoltenberg, bu bağlamda, Almanya’nın diyalog girişimlerini desteklediklerini, NATO olarak bu tür girişimleri destekleyeceklerini belirtti.

Rusya yine NATO’nun en önemli gündemi

Bakanlar toplantısı hakkında bilgi veren Stoltenberg, toplantıda Rusya ve Afganistan konuları ile NATO’nun yeniden yapılanmasını öngören planı konuştuklarını da belirtti. NATO’nun Afganistan hükümetine ve ordusuna desteğinin devam edeceğini, bu ülkede kalıp-kalmama konusunun Şubat 2021’de yapılması planlanan NATO Savunma Bakanları toplantısında ele alınacağını söyledi.

Her ne kadar Soğuk Savaş sona erse ve NATO değişen dünyaya karşı kendini yenileme planı hazırlasa da, toplantının en önemli gündem maddesi yine ittifakın kurulma nedeni, “ezeli rakibi” Rusya ve silah yatırımlarını artıran Çin oldu.

Toplantıda Rusya’nın nükleer silah kapasitesi ve NATO sınırlarına, Suriye’nin kuzeyine ve Libya’ya yeni füzeler yerleştirmesi konuşuldu. Toplantı öncesinde Rusya’yı “kötü niyetli” bir güç olarak tanımlayan Amerika’nın NATO Büyükelçisi Kay Hutchinson “Caydırıcılığımızın ve savunmamızın, Rusya’nın etkisinin hiçbir müttefikimize veya ortağımıza zarar vermemesini sağlamayacak düzeyde olduğundan emin olmalıyız” dedi.

Stoltenberg, toplantıda Dışişleri bakanlarının Rusya’nın uluslararası anlaşmaları ihlal ettiğini, Rus nükleer silahlarına sınırlama getirilmesi ve daha kapsamlı bir silah kontrol sistemi geliştirilmesi gerektiğini dile getirdiklerini aktardı. ABD ve Rusya’nın nükleer silahlarla ilgili masaya oturmasından memnuniyet duyduklarını söyledi.

Bir soru üzerine, özellikle Fransa tarafından gündeme getirilen ve Almanya ve Fransa’yı bölen “AB’nin kendi savunma konseptini oluşturması” fikrini değerlendiren Stoltenberg, “AB’nin savunma yatırımlarını artırması NATO’yu daha da güçlendirir. Bundan sevinç duyarız. Ancak Amerika ile Avrupa arasındaki transatlantik köprüyü zayıflatacak her türlü girişim, sadece Avrupa’yı değil, NATO’yu da zayıflatır. Avrupa Birliği, transatlantik birliğinin yerini alamaz. Üstelik böyle bir girişim AB’yi de böler” uyarısında bulundu.

“NATO stratejik değişim planı”

Toplantının önemli gündem maddelerinden biri de NATO’nun değişen dünyada daha güçlü bir yapıya kavuşması için bir grup askeri ve sivil uzman tarafından hazırlanan “Stratejik değişim raporu” oldu. Bu konuda çalışmaya devam edeceklerini belirten Stoltenberg, planın son halini önümüzdeki yılın ilk aylarında toplanacak NATO zirvesinde liderlere sunacağını kaydetti.

Geçtiğimiz yıl Londra’da yapılan NATO zirvesi öncesi Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un “NATO beyin ölümünde” eleştirisinden sonra Stoltenberg tarafından atanan uzmanlar grubu, NATO’nun yenilenmesi raporunu hazırlamak için 8 ay boyunca yaklaşık 100 toplantı yaptı. Bu süre içinde 200’den fazla bilimadamı, diplomat, memur, politikacı ile görüştü. Sonuçta, 138 tavsiye içeren 67 sayfalık bir rapor ortaya çıktı. NATO ittifakın dışişleri bakanları ilk kez tartıştığı rapor Perşembe günü kamuoyuna duyurulacak.

[TÜHA Haber Ajansı, 02 Aralık 2020]