Kitap: AK Parti ve Türkiye’nin Dönüşümü

Türkiye’nin saygın, bağımsız, tarafsız düşünce ve yayın kuruluşu SETA Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı’ndan, ‘AK Parti ve Türkiye’nin Dönüşümü’ başlığıyla iki cild halinde yeni bir kitap daha yayınladı.

TÜHA / TÜRKUAZ İnternational News Agency

Kitabın editörlüğünü, SETA Genel Koordinatörü Prof. Dr. Burhanettin DURAN, Doç. Siyaset Araştırmaları Direktörü Nebi MİŞ, SETA Proje Araştırmacısı Abdurrahman BABACAN yaptı.

kitapta AK Parti ve Türkiye’nin dönüşümü, bütüncül bir bakış açısıyla ve çok boyutlu bir yaklaşımla alanda uzman akademisyenler tarafından derinlemesine analiz ediliyor.

Türkiye’de çok partili hayat 1908’de başladı. 14 Mayıs 1950’de yapılan seçimlerin ardından demokrasiye geçildi. Demokrasinin başlamasının akabinde Demokrat Parti’nin (DP) üç dönemli iktidarı cunta darbesi ile sonlandırıldı. DP’den sonra 2000’lere kadar hiçbir parti üç dönem kesintisiz iktidara gelmedi. Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) 14 Ağustos 2001’de kuruldu. Kurulmasının üzerinden on dört ay geçmesinin ardından 3 Kasım 2002’de yüzde 34,3 oy oranı ile tek başına iktidara geldi.

2023 seçimlerine gidildiği bir dönemde AK Parti, yirmi bir yıldır kurucu lideri olan Recep Tayyip Erdoğan ile yani aynı liderle kesintisiz iktidarını sürdürmektedir. Yirmi bir yıllık iktidar döneminde AK Parti; genel, cumhurbaşkanlığı, başkanlık, yerel seçimler ve referandumlarla birlikte on beş farklı seçimi arka arkaya kazandı.

Bu seçimlerin hiçbirinde ilk seçimlerde elde ettiği oy oranının altına düşmedi. Seçimlerin azımsanamayacak bir kısmını yüzde 50’nin üzerinde oy oranları ile kazandı. 2002 seçimlerinde Parlamentoya AK Parti’nin yanında girebilen tek parti Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) idi.

Söz konusu seçimde CHP’nin neredeyse iki katına yakın oy oranına ulaşan AK Parti, bütün seçimlerde en yakın rakibi ile arasındaki oy farkını korudu. Bu gerçeklikler ve seçim başarıları dikkate alındığında AK Parti Türk demokrasi tarihinde istisnai bir partidir.

AK Parti’nin bu istisnai durumu üzerinden uzun dönemli iktidarını mümkün kılan farklı dinamikler söz konusudur. Bu dinamikler önem derecesine göre de bir sıralamaya tabi tutulabilir. Ancak önem derecesinden bağımsız olarak bir sıralama yapıldığında uzun bir listenin ortaya çıkacağı kuşkusuzdur.

Kitabın editörlerinden Nebi Miş’in bu kitaptaki makalesinde dile getirdiği hususlardan hareketle şöyle bir liste yapılabilir: karizmatik siyasi liderliğin etrafında AK Parti seçmeninin konsolide olabilmesi; AK Parti’nin siyasetin ve sosyolojinin değişimine göre taban eğilimlerinin hassasiyetlerini, taleplerini ve beklentilerini iyi takip etmesi; yine değişen şartlara ve zamanın ruhuna göre farklı grup çıkarlarını uzlaştırabilmesi; yatırım, hizmet ve eser siyasetindeki başarısını her dönem sürdürebilmesi; bazı iktidar dönemlerinde sorunlar oluşsa da başarılı sosyal ve ekonomik politikalar, reform siyaseti ile vesayeti tasfiye ederek hak ve özgürlükler konusunda uzun yıllar bekletilen ya da ertelenen sorunları çözmesi; krizlerle mücadele ve karşısına çıkarılan direnç siyasetini etkisiz hale getirebilme başarısı; siyasal öğrenme becerileri geliştirerek değişimi yönetebilmesi; başarılı dış politika pratikleri; parti siyasetinde elit değişiminin büyük kopmalara ve krizlere yol açmadan yönetilebilmesi…

Bu konuların bazıları alt başlıklara ayrılabilir. Hatta bazı konuların dönemsel olarak AK Parti’nin seçmen desteğini düşürdüğü de iddia edilebilir. Ancak bu listenin yirmi bir yıllık iktidar döneminin tümüne bakılarak değerlendirilmesi gerekiyor. AK Parti’nin söz konusu başlıklar üzerinden tek tek analiz edilmesi, Türkiye’nin 2000 sonrasında yaşadığı değişim ve dönüşüme de ayna tutulması anlamı
taşıyor.

AK Parti bir taraftan birçok alanda Türkiye’yi dönüştürürken aynı zamanda hem kendisi dönüşmüş hem de diğer siyasi yapıları dönüşüme zorlamıştır. Değişim ve dönüşümü merkeze koyduğumuzda AK Parti’nin politikalarından ve iktidar pratiklerinden söz etmiş oluyoruz.

Bu kitabın konusunu en genel anlamda “AK Partili” ya da “Erdoğanlı yıllar” oluşturuyor. Kitapta, AK Parti iktidarlarının icraatları ve politikaları farklı başlıklar üzerinden ele alınıyor. İki cilt halinde hazırlanan kitabın birinci cildinin ana başlıklarını “siyaset” ve “dış politika” temaları oluşturuyor.

İlk ciltte, siyaset bölümünün içeriğinde; AK Parti’nin uzun dönemli iktidarını mümkün kılan dinamikler, seçimler, kimlik ve ideoloji, demokratikleşme, reformlar ve vesayetle mücadele, hak ve özgürlükler alanındaki gelişmeler, kamu yönetimi ve yerel yönetimler gibi farklı konular alanında uzman akademisyenler tarafından yazıldı.

Bu bölüm aynı zamanda küresel ve bölgesel meydan okumalar karşısında Türkiye’nin dış politikası, kapasite gelişimi, değişim ve dönüşüm temaları etrafında ele alındı. Bununla birlikte dış politika konuları tematik başlıkları içerecek şekilde ayrıntılı olarak kitaba dahil edildi.

Kitabın ikinci cildinin ana bölümlerini ise “toplum” ve “ekonomi” başlıkları oluşturuyor. Bu iki ana tema etrafında şekillenen kitabın içeriğinde sosyal politikalardan kadın ve aileye; sağlık ve eğitimden kültür ve şehirleşmeye; tarım, enerji, sanayi ve teknolojiden kalkınma ve büyük yatırımlara kadar yine birçok başlık yirmi bir yıllık AK Parti iktidarının icraatlarının bir envanterinin çıkarılması yaklaşımı üzerinden ele alınıyor. Aynı zamanda ekonomi politikaları ile ilgili hususlar küresel düzeyde yaşanan değişimleri de dikkate alarak karşılaştırmalı bir
perspektifle analiz ediliyor.

Aslında bu kitabın ana temasını 2002 sonrasında Türkiye’de her alanda yaşanan “dönüşümler” oluşturuyor. Bu değişim ve dönüşümün temel belirleyicisinin AK Parti iktidarları olduğu dikkate alındığında, AK Parti ve Erdoğan siyasetinin temel belirleyici dinamikleri de bu kitabın içeriğine dahil ediliyor.

Kitapta sadece AK Parti dönemi, politika, icraat, kalkınma ve yatırım konularının envanterinin çıkarılması değil aynı zamanda siyasetin ve toplumun da dönüşümü merkeze alınıyor.

Bu bağlamda AK Parti ve Türkiye’nin Dönüşümü kitabı, son yirmi bir yılı bütüncül bir yaklaşımla ve bir arada ele alması bakımından bu alandaki diğer çalışmalardan farklılaşıyor.

Prof. Dr. Burhanettin DURAN, Doç. Nebi MİŞ, Abdurrahman BABACAN