Putin Belarus’a neden taktik nükleer silah yerleştirmek istiyor?

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Belarus’a taktik nükleer silah yerleştirme kararı, Moskova’nın Ukrayna savaşında yeni bir gerilimi artırma adımı olarak görülüyor.

TÜRKUAZ Uluslararası Haber Ajansı (TÜHA)’nın ‘EuroNews, AP’ kaynaklı haberine göre, Bu son adım Putin’in, Moskova’nın nükleer silah stokuna göndermede bulunarak topraklarına yönelik saldırılara karşılık vermek için “mevcut tüm araçları” kullanmaya hazır olduğu yönündeki uyarılarının hemen ardından geldi.

Putin, bu adımının gerekçesini nasıl açıkladı?

Putin, yakın askeri ilişkilere sahip olduğu Belarus Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko’nun uzun zamandır ülkesinin topraklarında Moskova’nın nükleer silah konuşlandırmasını istediğini duyurdu.

Rusya’nın Belarus savaş uçaklarının nükleer silah taşıyabilmeleri için modernize edilmesine yardım ettiği ve bunun Lukaşenko tarafından defalarca gündeme getirildiği biliniyor.

Putin açıklamasında, Moskova’nın son kararında İngiltere’nin Ukrayna’ya zayıflatılmış uranyum içeren tank mermisi sevk etmesinin önemli olduğu mesajını verdi.

İngiltere’nin Ukrayna’ya zayıflatılmış uranyumlu mühimmat sevk etmesinin radyasyon açısından tehlikeli olmadığı yönündeki açıklamasına karşı çıkan Rus lider, “Bu, doğru değil. Uranyumlu mühimmat, radyasyon tozu oluşturuyor. Bu anlamda elbette bunlar tehlikeli silahlar.” dedi.

Putin ayrıca, Belarus’a nükleer taktik silah yerleştirerek, Moskova’nın gerçekte yıllardır ABD’nin Avrupa’da yaptığını tekrarladığını belirterek, “Batı, bunu onlarca yıldır yapıyor. Onlar, çoktan müttefik ülkelerde, NATO ülkelerinde ve Avrupa’da kendi taktik nükleer silahını yerleştirdi. Bu silah, Almanya, Türkiye, Hollanda, Belçika, İtalya ve Yunanistan’da yerleştirilmiş durumda.” dedi.

Ülkesinin Belarus ile aynısının yapılması konusunda anlaştıklarını kaydeden Putin, “Bunu nükleer silahların yayılmasının önlenmesiyle ilgili uluslararası yükümlülüklerimizi ihlal etmeden yapacağız.” ifadesini kullandı.

Putin’in bu açıklaması Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile geçen hafta Kremlin’de yaptığı görüşmede nükleer güçlerin kendi toprakları dışında bu silahı konuşlandırmaması yolundaki değerlendirmesine de ters düştüğü görüldü.

Taktik nükleer silahlar nedir?

Taktik nükleer silahlar, savaş alanındaki düşman birliklerini ve silahlarını imha etmeyi hedefliyor.

Göreceli olarak daha kısa bir menzile ve tüm şehirleri yok etme kapasitesine sahip uzun menzilli stratejik füzelere takılan nükleer savaş başlıklarından çok daha düşük verime sahip oldukları biliniyor.

Moskova ve Washington arasındaki silah kontrol anlaşmalarına tabi olan stratejik silahların aksine, taktik silahlar hiçbir zaman bir anlaşmayla sınırlandırılmadı ve Rusya bunların sayısını veya bunlarla ilgili diğer ayrıntıları şu ana kadar açıklamadı.

ABD, Rusya’nın uçaklarla taşınabilen bombalar, kısa menzilli füzeler için savaş başlıkları ve topçu mermileri de dahil olmak üzere yaklaşık 2 bin taktik nükleer silaha sahip olduğunu düşünüyor.

Stratejik nükleer silahlar, sürekli olarak fırlatılmaya hazır olan kara veya denizaltı konuşlu kıtalararası balistik füzelere takılırken, taktik nükleer silahlar Rusya’da sıkı korunan birkaç depolama tesisinde saklanıyor ve bunların muharip birimlere teslim edilmesi zaman alıyor.

Rusya’da bazı sertlik yanlısı “şahinlerin”, depolarda saklanan bu silahların Batı’yı uyarmak ve tehdit etmek için savaş uçakları ve füzelere yakın yerlere taşınmasını istediği biliniyor.

Rusya tam olarak ne yapmak istiyor?

Putin, Moskova’nın Belarus uçaklarının yeniden donatılması konusunda yardımcı olduklarını dile getirirken, bu uçaklardan 10 tanesinin taktik nükleer silah kullanmak için hazır olduğunu ve pilotların 3 Nisan’dan itibaren bu uçakları test etmeye başlayacağını belirtti.

Putin, ayrıca Belarus’a “İskender” yüksek hassasiyetli füze sistemlerini teslim ettiklerini anımsatarak, söz konusu sistemlerin de taktik nükleer silahla donatılacağını vurguladı.

Belarus’ta nükleer silah depolama tesislerinin inşasının 1 Temmuz’a kadar tamamlanacağını kaydeden Putin, ülkesinin kaç tane nükleer silah konuşlandırılacağını veya ne zaman konuşlandırılacağını söylemedi.

Putin, tıpkı ABD’nin NATO müttefiklerinin topraklarındaki taktik nükleer silahlarını kontrol etmesi gibi, Rusya’nın da Belarus’a konuşlandırılan nükleer silahların kontrolünü elinde tutacağını vurguladı.

Moskova’nın Belarus’a nükleer silah göndermesi, 1990’ların başından bu yana ülke sınırları dışındaki ilk konuşlandırma olacak.

Belarus, Ukrayna ve Kazakistan, 1991’de Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra devasa nükleer cephanelikleri miras aldı, ancak sonraki yıllarda Moskova ile anlaşarak bunları Rusya’ya göndermeyi kabul etti.

Putin’in bu adımı atmasının sonuçları ne olabilir?

Putin’in bu kararı “Moskova’nın Ukrayna savaşındaki krizi artırmak için hazır olduğu” şeklinde yorumlanıyor.

Ukrayna ile yaklaşık bin kilometre uzunluğunda sınıra sahip Belarus’a nükleer taktik silah konuşlandırmak Rus uçak ve füzelerinin Moskova’nın bunları kullanmaya karar vermesi halinde, Ukrayna’daki potansiyel hedeflere de daha kolay ve çabuk yakınlaşmasına olanak sağlayacak.

Bu durum Rusya’nın doğu ve orta Avrupa’daki bazı NATO hedeflerini vurma kabiliyetini de artıracak.

Rusya’nın bu son adımı, Kiev’in Moskova tarafından işgal edilen toprakları geri almak için karşı bir saldırıya hazırlandığı sırada gelmesi ise özellikle dikkat çekiyor.

Rusya Güvenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Dmitry Medvedev, geçen hafta, Ukrayna’nın Kırım’ı geri alma girişiminin Rus devletinin varlığına yönelik bir tehdit olduğu konusunda uyardı ve ülkesinin güvenlik doktrini uyarınca buna nükleer bir saldırıyla karşılık verilebileceği tehdidinde bulundu.

Medvedev, “Batı silahlarının her gün Ukrayna’ya sevk edilmesi, nükleer kıyameti yakınlaştırıyor.” ifadesini kullandı.

Ukraynalı askeri uzman Oleh Zhdanov, Putin’in son çıkışının Batı ülkelerini Kiev’e silah tedarik etme konusunda caydırma amaçlı olduğu görüşünü dile getirdi.

Zhdanov, “Putin, savaş alanındaki durumu etkilemek ve Batılı müttefikleri nükleer tırmanma tehdidi altında silah ve teçhizat tedarikini azaltmaya zorlamak amacıyla nükleer şantaj yapıyor. Belarus’a nükleer sevkiyat sadece Ukrayna’yı değil, Avrupa’yı da etkileyecek. Putin, sürekli bir tehdit oluşturarak gerilimi artırıyor ve Ukraynalılar ile Batılı müttefiklerinin moralini bozmak için çalışıyor.” dedi.

Ukrayna ve Batı ne diyor?

Bu gelişmelerin ardından Ukrayna, BM Güvenlik Konseyini acil toplantıya çağırdı.

BM Genel Sekreter Sözcüsü Stephane Dujarric, Rusya’nın Belarus’a taktik nükleer silah yerleştirme planına ilişkin, tüm üye ülkelerin, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması’na uyması gerektiğini bildirdi.

Nükleer risklerin çok yüksek olduğunu belirten Dujarric, her türlü yanlış hesaplama ya da gerginliği artıracak eylemlerden kaçınılması gerektiğini vurguladı.

Dujarric, “Tüm üye ülkelerin, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması’na uyması gerekiyor. Antlaşmanın sorumluluklarını ve yükümlülüklerini yerine getirmeleri lazım.” diye konuştu.

Ukrayna Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan yazılı açıklamada, Rusya’nın Belarus’ta taktik nükleer silah yerleştirme niyeti, “Putin rejiminin Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması’nı ve uluslararası güvenlik sistemini baltalayan provokatif bir adımı” olarak nitelendirildi.

Böyle bir niyetin uluslararası toplumu endişelendirdiğine işaret edilen açıklamada, “Çünkü Rusya, Ukrayna’ya yönelik saldırgan savaşını sürdürürken bunları ilan ediyor.” ifadesine yer verildi.

Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Stratejik İletişim Koordinatörü John Kirby, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Belarus’a taktik nükleer silah yerleştirme kararına ilişkin, “Gelişmeleri yakından takip etmeye devam ediyoruz ve hala nükleer caydırıcılıkla ilgili stratejik duruşumuzu değiştirmemize neden olacak bir şey görmedik.” dedi.

NATO ve Avrupa Birliği (AB), Rusya’nın Belarus’a taktik nükleer silah yerleştirme kararını “sorumsuzca” bulduklarını bildirdi.

NATO Sözcüsü Oana Lungescu, “Rusya’nın nükleer söylemi tehlikeli ve sorumsuzca. NATO teyakkuzdadır. Durumu yakından takip ediyoruz. Rusya’nın nükleer duruşunda bizimkini değiştirmemizi gerektirecek herhangi bir değişiklik görmedik.” ifadesini kullandı.

“NATO’nun nükleer paylaşımı hakkında Rusya’nın yaptığı atıfların yanıltıcı olduğunu” kaydeden Lungescu, NATO müttefiklerinin uluslararası taahhütlerine uyduğunu vurguladı.

Lungescu, “Rusya, en son Yeni START Anlaşmasına katılımını askıya almak suretiyle, silahların kontrolüyle ilgili kendi taahhütlerini sürekli ihlal etmiştir. Rusya derhal taahhütlerine uymalı ve iyi niyetle hareket etmelidir.” dedi.

AB’den yeni yaptırım tehdidi

AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell de sosyal medyadan açıklama yaparak Rusya ve Belarus’a tepki gösterdi.

Borrell, “Belarus’un Rus nükleer silahlarına ev sahipliği yapması gerginliğin sorumsuzca tırmandırılması ve Avrupa güvenliğine tehdit anlamına gelir. Belarus bunu hala durdurabilir. Bu kendi kararıdır. AB ilave tedbirlerle karşılık vermeye hazırdır.” değerlendirmesini yaptı.