Transdinyester’in Rusya’dan Yardım Talebi

TÜHA / TÜRKUAZ Europe İnternational News Agency

Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi (ANKASAM) Uluslararası Siyaset Araştırmacısı ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümünden Aslan ISTEPANOV, ANKASAM için “Transdinyester’in Rusya’dan Yardım Talebi” başlıklı bir Analiz yazısı kaleme aldı.

(ANKASAM) Uluslararası Siyaset Araştırmacısı Aslan ISTEPANOV, ANKASAM için kaleme aldığı “Transdinyester’in Rusya’dan Yardım Talebi” Analiz yazısını TÜHA’dan Gazeteci Ataner YÜCE‘ye değerlendirdi.

Araştırmacı Aslan ISTEPANOV, Transdinyester’in, yaklaşık 470.000 nüfusa sahip olup ve  Dinyester Nehri’nin doğu kıyısı ile Moldova’nın Ukrayna sınırı arasında yer alan ince bir toprak şeridi olduğunu söyledi.

Resmi adının “Pridnestrovya Moldova Cumhuriyeti” olan devletin kendi para birimi ve bayrağının bulunduğunu söyleyen ISTEPANOV, Resmi olarak tanınmayan Transdinyester’in, Moldova Cumhuriyeti’nin her kademesindeki milletvekillerinden oluşan kongresinde 28 Şubat 2024 tarihinde kabul edilen kararla, Moldova yönetiminin uyguladığı ekonomik abluka nedeniyle Rusya’ya başvurarak yardım talebinde bulunduğunu hatırlattı.

Kongrede kabul edilen kararda şöyle denmiştir:[1]

“Transdinyester, Moldova Cumhuriyeti topraklarında 220 binden fazla Rusya vatandaşının daimi olarak yaşadığı ve Rusya’nın Dinyester’deki barışı tesis etme konusundaki benzersiz olumlu deneyiminin yanı sıra müzakere sürecindeki garantör ve arabulucu statüsü dikkate alınarak Moldova’nın baskısının arttığı koşullarda Transdinyester’in korunmasına yönelik önlemlerin hayata geçirilmesi talebiyle Rusya Federasyon Konseyi ve Devlet Duması’na yönelik başvurunun kabul edilmesine karar verilmiştir.”

[Moldova Cumhuriyeti lideri Vadim Krasnoselskiy]

Belgede Transdinyester Moldova Cumhuriyeti’nin ekonomik, sosyal, insani, askeri ve siyasi alanlarda eşi görülmemiş baskı ve tehditlere maruz kaldığının vurgulandığını dile getiren Aslan ISTEPANOV,  Transdinyester Moldova Cumhuriyeti lideri Vadim Krasnoselskiy’in, vatandaşlarını korkutmaya ve seslerini kısmaya çalışanlar olduğunu belirterek bölgedeki durum hakkındaki gerçeklerin dünyaya anlatılmasının istenmediğini söylediğini ifade etti.

Kongrede konuşan Krasnoselskiy, şu ifadelerde bulundu:[2]

“Nasıl bir histeri olduğuna dikkat edin. Blog yazarlarının, bazı sözde medya kuruluşlarının amacı kongreyi dağıtmak, korkutmak, susturmak. Transdinyester sakinlerinin sesi duyulmalı. Özgürlüğümüzden, haklarımızdan bahsetmeliyiz. Histeriyi tırmandıran herkes Transdinyester’de barışa karşı. Konuşmaktan çekinmeyin. Kimsenin ağzımızı kapatma hakkı yok. Sesimizi duyurmak bizim hakkımız!”

Aynı gün Rusya Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi:[3]

“Transdinyester sakinlerinin, yurttaşlarımızın çıkarlarının korunması önceliklerimizden biridir. Tüm talepler her zaman Rusya’nın ilgili departmanları tarafından dikkatle değerlendirilmektedir.”

[Peter Stano]

(ANKASAM) Uluslararası Siyaset Araştırmacısı Aslan ISTEPANOV, bu gelişmelerin Avrupa Birliği (AB) içerisinde de sansasyon yarattığını belirterek, Transdinyester’in açıklamasının ertesi gününde Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell’in Sözcüsü Peter Stano’nun, birliğin Transdinyester’deki durumunu yakından takip ettiğini ve Moldovalı yetkililerle yakın temaslarını sürdürdüğünü söylediğini hatırlattı.

Ayrıca Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un da Paris’in önümüzdeki aylarda Kişinev’de daimi savunma misyonu açacağını duyurduğunu açıklayan Aslan ISTEPANOV, Başkent Paris’te Moldova Cumhurbaşkanı Maia Sandu’yla düzenlediği ortak basın toplantısında konuşan Macron’un, [4] “Önümüzdeki aylarda Kişinev’de daimi savunma misyonunun açılması, silahlı kuvvetlerimizin eğitimi, talimi ve birlikte çalışabilirliği açısından işbirliğimizi güçlendirmek için daha etkin çalışmamıza da olanak tanıyacak… Ülkenizin egemenlik ve güvenliğini güçlendirmeye yönelik bu kolektif çabaya iki taraflı olarak katkıda bulunacağız. Savunma bakanlarımızın şimdi imzalayacağı ve işbirliğimizi güçlendirmeye yönelik bir çerçeve oluşturacak güvenlik anlaşmasının anlamı budur” ifadelerini kullandığını belirtti.

“2006 yılında Transdinyester’de yapılan bir referandumda seçmenlerinyüzde 95’inden fazlası Rusya’ya katılma seçeneğini desteklemiş, ancak oylama uluslararası alanda tanınmamıştır” diyen Aslan ISTEPANOV,  şöyle devam etti:

“O dönemde ABD Dışişleri Bakanlığı, bu referandumu “ciddiye alınamayacak provokatif bir referandum” olarak nitelendirmiştir. Moldova’nın ABD Büyükelçisi Viorel Ursu SitRep’e gönderdiği kısa mesajda Transdinyester’deki ayrılıkçı otoritelerin son iki yıl içinde ikisi Moskova’dayken olmak üzere en az üç kez Rusya’dan yardım talebinde bulunduklarını söylemiş, olası bir ilhakın da gerçekçi olmadığını ifade etmişti”:[5]

“Olaydan önce basında büyük ölçüde yayılan ilhak talebine ilişkin varsayımlar aslında iyi planlanmış bir dezenformasyondu ve Moldova üzerinde panik yaratan bilgi baskısının bir örneğiydi. Bu kongrenin arkasındaki temel nedenin Rusya’ya hala var olduklarını hatırlatmak ve Kremlin’den daha fazla fon talep etmek olduğuna inanıyorum.”

ISTEPANOV, son gelişmeler ışığında Rusya’nın daha önce Gürcistan’da gerçekleştirdiği ve günümüzde de Ukrayna örneğinde devam ettirdiği gibi askeri bir operasyonla Transdinyester’e müdahale etmesinin mümkün görünmediğini belirtt.

Rusya’nın Transdinyester’de, Sovyet toprağı olduğu dönemde Moldova’da konuşlanmış olan eski 14. Muhafız Ordusu’ndan kalan 1,500 askeri bulunduğunu hatırlatan Aslan ISTEPANOV, “Bu askeri gücün taktik kapasitesi sınırlı kabul edilmektedir. Transdinyester’in Rusya’yla kara bağlantısı olmaması ve Rusya’nın halihazırda Ukrayna’da geniş kapsamlı bir operasyon yürütmesi göz önüne alındığında, Rusya’nın Transdinyester’de sürdürülebilir bir askeri harekat gerçekleştirmesi gerçekçi görünmemektedir” dedi.

(ANKASAM) Uluslararası Siyaset Araştırmacısı Aslan ISTEPANOV, Transdinyester’in Moldova hükümetinin yaptırımlarına karşı Rusya’yı desteğe çağırmasının, Batı-Rusya kamplaşmasında kutuplaşmanın yeni bir mevzisi olarak okunabileceğini, AB’ye katılmak isteyen ve Ukrayna Savaşı’nda Kiev’e desteğini açık bir şekilde gösteren Moldova’nın ayrılıkçı bölgesi olan Transdinyester’in, Sovyetler Birliği dağıldığından beri Moldova’nın Batı’ya entegrasyonu sürecinde çözmesi gereken birincil sorunlardan biri olarak görüldüğünü anlattı.

Araştırmacı Aslan ISTEPANOV, Moldova hükümetinin, Rusya’nın Ukrayna’yla meşgul olduğu politik iklimde bu durumu fırsat olarak değerlendirip Transdinyester üzerindeki baskıyı artırmış olmasının da net bir şekilde göründüğünü kaydetti.

Gazeteci* Ataner YÜCE, TRT

[1]“Moldova’nın ekonomik ablukası altındaki Transdinyester Rusya’dan yardım talep etti”, Sputnik, https://sputniknews.com.tr/20240228/moldovanin-ekonomik-ablukasi-altindaki-transdinyester-rusyadan-yardim-talep-etti-1081183435.html, (Erişim Tarihi: 09.03.2024).

[2]Aynı yer.

[3]“Rusya Dışişleri Bakanlığı: Transdinyester’in yardım talebini dikkatle değerlendireceğiz”, Sputnik, https://sputniknews.com.tr/20240228/rusya-disisleri-bakanligi-transdinyesterin-yardim-talebini-dikkatle-degerlendirecegiz-1081194759.html, (Erişim Tarihi: 09.03.2024).

[4]“Fransa Cumhurbaşkanı Macron: Moldova’da daimî savunma misyonu açacağız”, Sputnik, https://sputniknews.com.tr/20240307/fransa-cumhurbaskani-macron-moldovada-daimi-savunma-misyonu-acacagiz-1081489253.html, (Erişim Tarihi: 09.03.2024).

[5]Detsch, J., “Breakaway Transnistria Asks for Russian Aid”, Foreign Policy, https://foreignpolicy.com/2024/02/29/breakaway-transnistria-asks-for-russian-aid/ (Erişim Tarihi: 09.03.2024)