Ukrayna’nın en büyük tahıl üreticisi Tuna Nehri üzerinden ihracat sorununu nasıl aştı?

TÜRKUAZ Uluslararası Haber Ajansı (TÜHA)’nın KİEV Temsilcisi ve Aktivist Daria KALENİUK‘un EuroNews’e dayandırdığı  haberine göre, Ukrayna’nın güneydoğusundaki Mykolaiv’e yönelik Rusya’nın geçen yıl düzenlediği ağır bombardıman ülkenin en varlıklı iş insanların biri olarak bilinen 74 yaşındaki Oleksiy Vadaturskiy ve eşi Raisa Mikhailovna’nın ölümüne yol açtı.

Tahıl ticareti yapan Nibulon Grubu’nun sahibi Vadaturskiy, ölmeden önce şirketinin ihracat için Karadeniz limanları yerine Tuna nehri üzerinden daha güvenli olacak bir dış ticaret yolu inşa etmesine karar verdi.

Nibulon, tahıl sevkiyatı için silo yapımı dahil çok sayıda altyapı çalışmasını hayata geçirdi.

Ünlü iş insanın ölümünden sonra işleri devralan varisi Andriy, Reuters’e, babasının öngörüsüyle Tuna Nehri üzerinden yapılan ihracat sayesinde nasıl iflas etmekten kurtulduklarını anlattı.

Karadeniz Tahıl Koridoru  Anlaşmasının geleceği belirsiz

Savaşın 16. ayında Karadeniz Tahıl Koridoru Anlaşması’nın uzatılmasının adeta pamuk ipliğine bağlı olduğu şu günlerde ölen iş insanının öngörüsü, Nibulon’un iflas etmemesinin en önemli nedenlerinden biri olarak görülüyor.

Nibulon şirketinin Kiev’deki genel merkezinde Reuters’e konuşan Andriy, Tuna Nehri üzerinden ihracat fikrini, “babamın bize bıraktığı bir hayatta kalma kitiydi.” diyerek tanımladı.

Tuna Nehri, Rusya’nın Şubat 2022’de Ukrayna’yı işgal ederek, hayati önem taşıyan Karadeniz üzerinden deniz ihracatını engellemesiyle birlikte, ayda 190 bin ton tahılı yurt dışına göndermek için en önemli ihracat rotası haline geldi.

Andriy Vadaturskiy, Şirketin öncelikle Ukrayna’nın güneybatı kıyısındaki Tuna Nehri üzerinde bir terminal inşa ettiğini ve ağustos ayında buranın kapasitesini ayda 250 bine tona çıkarmak için üçüncü bir limanı bitirmeyi hedeflediğini bildirdi.

Nibulon şirketinin Karadeniz Tahıl Anlaşmasına hiçbir zaman güvenmediğini ve en başta anlaşmaya varılmasına “şaşırdığını” kaydeden genç iş insanı,

“Bu anlaşma o kadar öngörülemez hale geldi ki, alıcılar onunla uğraşmamak için daha fazla ödeyip başka yerden ürün temin etmek için olasılıkları değerlendirmeye başladı.” ifadesini kullandı.

Şirketin ihracatının yaklaşık yarısı Tuna Nehri üzerinden gerçekleşti

Nibulon şirketinin 2022-23 pazarlama yılında ihracatının yaklaşık yarısı Tuna Nehri üzerinden gerçekleşti.

Buradan yapılan ihracat, şirketin Karadeniz Tahıl Anlaşması uyarınca Karadeniz limanlarından yaptığı sevkiyata oranla yüzde 70 ila 80 oranında artış gösterdi.

Genç insanı, “Şirketi iflastan kurtaran en önemli gelişme, babamın bu terminali inşa etme kararı. Çünkü biz buna göre önceden planlama yapabiliyoruz ve

önceden ürünümüzü satabiliyoruz. Karadeniz Tanıl Koridoru bize bu imkanı sağlamıyor” dedi.

“Daha pahalı daha güvenilir yolu seçtik”

Bununla birlikte altyapının daha az gelişmiş olduğu Tuna Nehri seçeneğinin Karadeniz’den daha pahalı olduğunu kabul eden genç iş insanı, “Biz lojistik olarak daha pahalı ancak daha güvenli bir yolu seçtik.” dedi.

Rusya’nın işgali sırasında Nibulon’un ihracatı yarıya indi ve özellikle lojistik maliyetleri yükseldi.

2022-23 pazarlama yılında, bir önceki yıla göre 4,6 milyon ton olan ihracat, 2,34 milyon tona düştü.

Savaştan önce, Nibulon’un tahılı karadan bir gemiye yüklemesi ton başına 12 dolara mal oluyordu.

Geçen yıl ağustos ayında 154 dolarla savaş zamanı zirvesine ulaştıktan sonra şu anda 70 ile 75 dolar seviyesine düştü.

Ölen iş insanı babanın öngörüsü şirketi kurtardı

Rusya’nın evini füzeyle bombalaması sonucu hayatını kaybeden baba, nehir taşımacılığı kapasitesini artırarak, Mykolaiv’de bir gemi filosu ve kendi tersanesini oluşturmak için lojistiğe yatırım yaparak Nibulon şirketini Ukrayna’nın en büyük tahıl ihracatçısı yaptı.

Şirket personelinin yaklaşık yüzde 40’ını kaybetti

Ukrayna’yı ikiye bölen Dinyepero boyunca 15 yıl boyunca yapılan yatırımlara da dikkati çeken ve geçen ay Kakhovka Barajı’nın yıkılmasının, bu su yolunun önemli bir parçası olan rezervuarının boşalmasına yol açtığını belirten Andriy Vadaturskiy, “Tüm ulaşım sistemi ve su taşımacılığı ancak Kakhovka Barajı’nın yeniden inşası ve suyun doldurulması, seviyenin yükseltilmesinden sonra tekrar başlayabilir. Bu çok uzun bir süreç.” diyerek endişesini dile getirdi.

Savaş öncesi yaklaşık 6 bin kişiyi istihdam eden şirket, ülkeden ayrılan, orduya yazılan ve öldürülenlerle birlikte personelinin yaklaşık yüzde 40’ını kaybetti.

Yurt dışı krediler şirkete oksijen oldu

Savaş başladığından beri, Nibulon’un Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası da içinde olmak diğer kredi ve yatırım şirketlerinden 570 milyon dolarlık bir kredi sağladığını kaydeden Andriy Vadaturskiy, şirketin finansal olarak istikrara kavuştuğunu ve alacaklılarla yeniden yapılandırma görüşmeleri yürüttüğünü ve Ukrayna bankalarının bu süreçte öncü rol üstlendiğini söyledi.

Şirketinin şu anda Ukrayna’nın üçüncü veya dördüncü en büyük ihracatçısı olduğunu kaydeden Andriy Vadaturskiy

Karadeniz Tahıl Koridonu Anlaşması’nın 17 Temmuz’da uzatılmaması halinde kısa vadede Nibulon’un fayda sağlayacağını ancak çiftçiler için lojistik ve nakliye fiyatlarını da yükselteceği ve karşılığında bu gelişmenin Ukrayna üretimini vuracağı uyarısında bulundu.

AndriyVadaturskiy, “Anlaşma uzatılmadığı takdirde uzun vadede Nibulon de kaybedecek ve Ukrayna daha az üretecek.” diyerek kaygılarını özetledi.

Gazeteci* Daria KALENİUK

***

Daria Kaleniuk , Kiev merkezli Yolsuzlukla Mücadele Eylem Merkezi’nin yönetici direktörü olan Ukraynalı bir sivil toplum aktivistidir .  2022 Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sırasında, Kaleniuk, Varşova’daki bir basın toplantısında İngiltere başbakanı Boris Johnson’a Londra merkezli bazı Rus oligarklarının neden yaptırımlarla hedef alınmadığını sorduğunda uluslararası medyada öne çıktı. ve neden Ukrayna üzerinde uçuşa yasak bölge kurulmasını desteklemediği. Kaleniuk, Yaroslav Mudryi Ulusal Hukuk Universitesi’nde hukuk okudu ve Fulbright Yabancı Öğrenci Programı tarafından desteklenen Chicago-Kent Hukuk Fakültesi’nden Mali Hizmetler Hukuku alanında yüksek lisansını yaptı. Daria Kaleniuk, Genç Küresel Liderlerin bir üyesidir. Daria, Rusya’nın 24 Şubat 2022’de Ukrayna’ya karşı başlattığı büyük çaplı savaşın ardından, diğer YGL’lerle birlikte, merkezi Polonya’da bulunan Uluslararası Ukrayna Zaferi Merkezi’ni kurdu.