Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi Öğr. görevlisi Diren DOĞAN, “Çin’in Enerji Kasesi Kömür”

Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi Öğr. görevlisi ve Aylık Siyaset Toplum ve Ekonomi Dergisi (Kriter) yazarı Diren DOĞAN, Çin’in enerji kasesinin kömür olduğunu açıkladı.

Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi Öğr. görevlisi Diren DOĞAN, Uluslararası Haber Ajansı (UHA)’dan Ataner YÜCE’ye yaptığı değerlendirmede, Çin’in enerji verimliliğini artırmak ve emisyonları azaltmak için gerçekleştirilmesi planlanan yeni hedeflerin özetlenmiş ve yol haritalarının vurgulandığını ifade etti.

“Bu doğrultuda aslında Çin için yenilenebilir enerji; kendine yeten bir Çin için araç olduğu kadar, kendini uluslararası topluma her yönüyle tanıtmayı amaçlayan bir aktör için aynı zamanda amaçtır” diyen Diren DOĞAN,  “Ancak diğer taraftan pek çok uzman tarafından Çin’in yenilenebilir enerji politikalarının bazı ikilemler içerdiği iddia ediliyor. Bu noktada uyguladığı yenilenebilir enerji politikasıyla Çin’in hem bir iklim kahramanı hem de bir iklim kötü adamı rolüne büründüğü savunuluyor” dedi.

DOĞAN, bu durumun, temelinde yenilenebilir enerji yatırımlarının yurt içinden yurt dışına farklılık göstermesinden kaynaklandığını belirterek, bu doğrultuda Çin’in, yurt içinde hem yenilenebilir hem de fosil enerji üretimine yatırım yaparken, denizaşırı yatırımların çoğunluğunu, devlete bağlı şirketlerin liderliğindeki fosil yakıta bağlı enerji üretiminin oluşturduğunun altını çizdi.

Öğr. görevlisi Diren DOĞAN, “Örneğin, Çin’in elektrik üretim yatırımındaki yenilenebilir kaynakların oranı yurt içinde yüzde 77 iken, denizaşırı ülkelerde sadece yüzde 22’dir. Bu durum, Çin olmadan küresel sıcaklık artışını 1,5 °C ile sınırlamanın mümkün olmadığı hususunun gerçekliği kadar, Çin devlet yönetiminin yenilenebilir enerjiye geçişte bazı pürüzler barındırdığını da gösteriyor” dedi.

“Diğer taraftan içinde bulunduğumuz konjonktür paralelinde Çin’in enerji politikalarında bir ikilem yaşadığı ve her ne kadar son zamanlarda söylem bazında tıpkı 14. Beş Yıllık Plan gibi taahhütlere bağlı kalınacağı, denizaşırı ülkelerde yeni santrallerin yasaklanacağı vurgulansa da uygulamada enerji güvenliğini önceliklendiren stratejilerin uygulamaya koyulduğu görülmektedir” diye Diren DOĞAN, şunları söyledi:

“Bu durumun kökeninde yatan nedenler, geçtiğimiz aylarda Çin’deki büyük sanayi şehirlerinde yaşanan yıkıcı elektrik kesintileri kadar Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinin getirdiği jeopolitik belirsizlikler gölgesinde ortaya çıkan enerji krizidir. Ukrayna’nın işgali sonrasında görülen enerji fiyatlarındaki artış ve ardından gelen enflasyonist baskı; özellikle yeşil geçiş, sürdürülebilirlik vb. konularda yüksek motivasyona sahip Avrupa ülkelerinin bile kendi enerji önceliklerini yeniden gözden geçirmesine sebep olurken, Çin için kömür, güvenilir ve hazır bir geri dönüş noktası olarak görülmüştür. Bu doğrultuda, Çin’in uluslararası toplumla paylaştığı iklim taahhütlerini gerçekleştirmesinin önündeki en büyük engel olan kömür tüketimi ve kömüre olan bağımlılığa yeniden bir dönüş yaşanmış ve Mart 2022’de günlük kömür üretimi tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşmıştır.

Çin’in uluslararası sistemdeki gelişmeler paralelinde enerji politikasında gerçekleştirdiği bu yönelim, Çinli yöneticilere göre aslında bir geri dönüşü değil, yenilenebilir enerjiye geçişte bir basamağı teşkil etmektedir. Bu kapsamda geçiş sürecinin birdenbire olması imkansızdır ve Xi Jinping’in tabiriyle Çin kendi enerji kasesini elinde tutmalıdır. Bu doğrultuda kömürün temiz ve verimli kullanımı mümkündür ve bu karbon nötr hedefine giden yolda önemli bir aşamadır. Enerji güvenliğinin Çin açısından öneminin anlaşılması noktasında Xi’nin ifadeleri oldukça önemlidir. Tarih boyu kendi kendine yeten ve bunu bir güç olarak addeden Çin Medeniyeti açısından kriz anında Çin tarzı bir “Monroe Doktrini” ilan edilmesi için garanti altına alınması gereken unsurların başında elbette enerji gelmektedir”.

DOĞAN, tüm bu gelişmeler çerçevesinde, Çin’in enerji politikalarının planlandığı gibi 2030’a kadar karbon emisyonlarının pik seviyesine ulaşması ve 2060’da tamamen sıfırlanmasının hedeflerinin paralelinde yenilenebilir enerji önceliğinde sürdürüldüğünün görüldüğünü hatırlatarak, “Ancak Çin’de devam eden inşaat atılımı ve endüstri projeleri bu hedefin önünde yer alan önemli bir engeldir. Aynı zamanda Ukrayna işgali küresel enerji güvenliğini huzursuz ettikçe; kendi enerji güvenliğini sağlamak, küresel enerji krizinden korunmak ve ikincil yaptırımlardan korunma adına Rus gazından uzak durmak için Çin’in ibresini yurt içinde ucuz biçimde üretilen kömüre yönlendireceği öngörülmekte” olduğunu belirtti.

Diğer taraftan Çin’in, halihazırda dünyanın en büyük hidroelektrik ve yenilenebilir enerji üreticisi olduğunu dile getiren Öğr. görevlisi Diren DOĞAN, şunları aktardı:

“Çünkü fosil olmayan yakıtlara geçiş için zorlayıcı bir ekonomik ve ulusal güvenlik durumu mevcuttur. Aynı zamanda son yıllarda rüzgar, güneş, hidroelektrik ve nükleer kaynaklı sıfır emisyonlu enerjinin yanı sıra enerji ve ulaşım sistemlerinin elektrifikasyonuna yoğun biçimde eğilim gösterdiği görülmektedir; çünkü elektrikli araçlar ithal petrole bağımlılığı artırmadan kömüre olan bağımlılığı azaltma şansı sunmaktadır. Ancak Çin’in elektrik şebekelerinin kömürle çalışacak sistemlere sahip olması devasa bir elden geçirme projesi gerektirmektedir ya da dolaylı yoldan kömüre bağımlılığı saklı tutmaktadır. Bu kapsamda Çin’in, temiz enerji üretimini kömür kapasitesinin yerini alacak kadar hızlı bir şekilde artırabilse bile, ülkenin enerji şebekelerinin şu anda kömürden yenilenebilir enerjilere aceleyle geçiş yapacak kadar esnek olmadığı görülmektedir. Diğer taraftan Çin’in “Asrın Projesi” olarak nitelediği Kuşak Yol İnisiyatifi’nde yer alan yatırımların sürdürülebilir, ekolojik dengeyi gözeten ve çevreye zararı düşük olacak şekilde yönlendirildiği, bu amaçla Kuşak Yol İnisiyatifi’nin yeşil dönüşümünün hedeflendiği bilinmektedir. Bu kapsamda 2021’de Xi Jinping’in, Çin’in artık yurt dışında yeni kömür yakıtlı enerji projeleri inşa etmeyeceğini duyurması önemli bir beyan niteliği taşımaktadır”.

“Çin kendisini küresel arenada, karbonsuzlaştırma hareketinin ön saflarında konumlandırmak için mücadele ederken Çin’in temel amacının enerji güvenliği ve bağımsızlığı olduğu aşikardır” diyen Diren DOĞAN, “Küresel bir enerji arzı krizi, enerji ihracat devi Rusya’nın Ukrayna’daki savaşı ve değişken bir ekonominin mevcut durumu sebebiyle kömür, Çin için kaçış rampası görevi görmüştür” dedi.

Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi Öğr. görevlisi DOĞAN, günümüzde Çin ekonomisinin, artan Covid-19 vakaları ve “Sıfır Covid” politikası nedeniyle ciddi bir sınamadan geçtiğine dikkat çekerek, ülke çapındaki kapanmaların sebep olduğu hareket kısıtlanması sebebiyle yerel ekonomilerin ciddi sıkıntılar yaşadığının altını çizdi.

Diren DOĞAN, “Tüm bu yıpratıcı küresel ve ulusal gelişmelere rağmen Çin’in görünümü hala genişleyen bir ekonomi ve artan enerji kullanımını göstermektedir. Bu durum, Pekin’in aynı anda ekonomisinin devasa enerji talebini karşılama, enerji tüketimini hızlı bir şekilde karbondan arındırma ve enerji ithalatına daha az bağımlı hale gelmek için yerli enerji üretimini artırma konusundaki stratejisini hassas biçimde dengelemesi gerekeceği anlamına gelmektedir” dedi.

“Nitekim bu süreçte Çin’in tercihi, iklim hedefleri yerine enerji güvenliğini ve bağımsızlığını korumak yönünde olmuştur” diyen Öğr. görevlisi DOĞAN, sözlerini şöyle tamamladı:

“Şüphesiz ki kömür bu tercihteki en belirleyici role sahip aktördür. Gelecekte Çin’in yenilenebilir enerji yol haritasına bağlı biçimde ilerleyeceği düşünülmektedir ancak jeopolitik krizlerin getirdiği sarsıntılardan mümkün olan en az seviyede etkilenmek için sıfır karbon hedefine ulaşmanın, planlanandan biraz daha fazla zaman alacağı öngörülmektedir”.

HABER : Ataner YÜCE

[TÜHA Haber Ajansı, 13 Eylül 2022]