Brexit’in uzun vadede AB’ye etkileri ne olacak, İskoçya bağımsız olursa AB’ye girebilecek mi?

TÜHA HABER / İngiltere’nin, Avrupa Birliği’nden (AB) ayrılma kararı alması üzerinden tam 5 sene geçti. Brexit konusu hala Brüksel’i meşgul ediyor.

Avrupa Üniversite Enstitüsü profesörlerinden Brigid Laffan ve tarihçi Niall Ferguson “Brexit’in Avrupa’nın geleceğine etkileri” ile alakalı dikkat çekici değerlendirmelerde bulundu.

Shona Murray, euronews: “Sizce Brexit tarihi bir karar mıydı? Önümüzdeki 20-30 sene içerisindeki etkileri nasıl olacak? Avrupa Birliği ve İngiltere için belirleyici bir yönü olacak mı?”

  Brigid Laffan, Avrupa Üniversite Enstitüsü, Prof. Dr: “Brexit kararının alınması herkeste şok etkisi yarattı. Domino etkisi göstereceği yönünde bir korku vardı. Herkes sonun başlangıcı, AB’nin parçalanmanın başlangıcı olduğunu düşünüyordu. İngiltere’nin ayrılmasının, Avrupa’da bölünmeye yol açacağına dair endişeler vardı. Ancak beklenen şey olmadı. Aslında Avrupa Birliği Brexit ile nasıl başa çıkacağına dair oldukça kenetlenmişti ve devam etmeye kararlıydı. AB yönüyle bakarsak Brexit bir kayıp. Elbette İngiltere üye devlet olsaydı çok daha iyi olurdu. İngiltere’nin kararına saygı duyuldu ancak Brexit’in uzun vadede AB’ye olumsuz etki etmesine de izin verilmedi. Hatta Avrupa Birliği’ne şüpheyle yaklaşan Eurosceptic dediğimiz kişiler, örneğin Marine Le Pen, Fransa’nın AB’den ayrılması ya da Salvini’nin euro para birimini terk etmesi gibi konuları tartışmadılar bile… Evet, uzun vadede Brexit bir kayıp, hem de jeopolitik açıdan bir kayıp. Bu durum, AB’nin asi bir komşusunu idare etmesi gerektiği anlamına geliyor. Ancak Brexit’in Avrupa projesine ya da 27 veya daha fazla ülkeyle daha büyük bir AB için bir fren teşkil eder mi? Hiç sanmıyorum.”

euronews: “İskoçya bağımsızlığını kazanırsa kolay bir şekilde Avrupa Birliği üyesi olabilir mi?”

Brigid Laffan: “Her zaman olduğu gibi, genişlemenin karmaşık olacağını düşünüyorum. Ama kriterleri karşılıyorlar. İskoçya, Avrupa yanlısı ve kolaylıkla AB üyesi olacaklarını düşünüyorum.”

euronews: “Örneğin referendum yapmak yasak olsaydı, İspanya’da hükümet buna itiraz etmez miydi?”

Brigid Laffan: “Madrid hükümetinin böyle bir şey yapacağını sanmıyorum. Çünkü İskoçya bağımsız bir ülke olarak Avrupa Birliği’ne girecektir. Katalonya’nın durumu biraz farklı. Madrid hükümeti, Katalonya’nın bağımsız olamayacağına karar verdi. Bu sebeple İspanya, İskoçya’nın Avrupa Birliği’ne üyeliği konusunda ret oyu vereceğini hiç sanmıyorum.”

euronews: “Şimdi söyleşimize profesör ve tarihçi Niall Ferguson ile devam edeceğiz, hoş geldiniz.”

euronews: “Sizce Brexit, AB açısından tarihi bir karar mıydı?”

Niall Ferguson, Prof. Dr. Tarihçi: “Bence tarihi bir hamleydi. Çünkü Avrupa projesinden 50 yıl sonra geri dönmek, bence İngiliz siyasetinin yörüngesinde büyük bir değişiklikti. Bence Brexit’in en önemli yanı, Avrupa Birliği’ne üye 27 ülkenin gelecekteki uyum sürecine olan etkisi olacak. Unutmayın ki, Birleşik Krallık federal bir Avrupa için maliye ve vergi sistemlerinin uyumu konusunda en büyük direnci gösterdi.”

euronews: “Sizce Brexit, Birleşik Krallık için bir kazanç mıydı?”

Niall Ferguson: “Ben de 2016 senesinde bu tarz sorular soruyordum. Çünkü kimse Avustralya ile yapılan serbest ticaret anlaşmasının “euro ortak pazarının” ve gümrük birliğinin tam üyeliğinin yerini alabileceğini söylemeyecek.”

“Siyasi çöküşünden önce bence kilit meseleyi Dominic Cummings gündeme getirmişti. İngiltere’nin AB’den ayrılması bir avantaj mı ve Birleşik Krallık kendi kamu sektörünü yeniden yapılandırabilecek mi?”

“Brexit konusundaki en merak uyandıran hususlardan birisi kamuoyunun büyük bir kesimin sinir bozucu bulduğu bürokrasi yükünün, Avrupa’nın değil de İngiltere kaynaklı olduğunu fark edememesiydi.”

“2016’da Brexit’in yanlış bir hareket olduğuna dair insanlarla tartışıyordum. Bir karı ve koca boşandığı zaman yaşadıkları sorunlardan kurtulacaklarını zannederler. Ancak zaman geçtikçe aslında evlilikte yaşadıkları sorunların aslında kendi içlerinde olduğunu görürler. Bence İngiltere’nin asıl sorunu işlevini yitiren Whitehall, yani İngiliz kamu bürokrasisi. Dominic Cummings bu konu hakkında yıllardır şikayet ediyor. İngiltere hala bu sorunlarla yüzleşiyor ve Brexit buna çare olmadı.”

Shona Murray, euronews: “Ve elbette, Brexit’in Kuzey İrlanda’nın güvenliği ve barışı için bir tehdit olmadığını da kanıtlamak zorunda. İngiltere’nin, Hayırlı Cuma Anlaşması dikkate alınarak titizlikle müzakere edilen Kuzey İrlanda protokolü üzerinde devam eden bir anlaşmazlığı var.”

“Taraflar neye gereksinim duyduğunu açıkladı. İrlanda Denizi’nde denetleme ve kontrol mekanizması sorunu var ve İngiliz hükümeti bunu uygulamayı reddediyor. Sizce İngiltere ve AB bu açmazı kırmak için ne yapmalı?”

Niall Ferguson: “Bunu ivedi bir şekilde çözmek oldukça zor. Bu, çetrefilli bir sorun ve her iki tarafı da memnun edecek bir çözüme ulaşmak güç. Joe Biden, Cornwall’da, İngiltere’nin Kuzey İrlanda Protokolü’nden cayması konusunda ABD’nin memnun olmadığına dair açıkça bir mesaj verdi”

“Benim görüşüm, AB ile İsviçre arasındaki ilişkilere benzer bir yapı üzerinde düşünmemiz gerektiğidir. Bence bu tarz bir karşılaştırma, son 5 senede ortaya atılan fikirlerden çok daha faydalı.”

euronews: “Sanırım şiddete dönüşün daha yakın bir şey olduğundan bahsediyoruz. Bu oldukça ciddi bir tehdit.”

Niall Ferguson: “Son dönemlerde İngiliz siyasetinde başarı yakalayan Boris Johnson gibi isimler hayatlarının büyük bir çoğunluğunu İngiltere’de geçirdiler ve Kuzey İrlanda’daki sorunları çok iyi idrak edemiyorlar. Bu onlar için adeta zorlu bir eğitim süreci ve şu anda yaşanan da aynen bu… Boris Johnson, Brexit’in ülkeye bir lütuf, bir armağan olduğu bakış açısıyla olaya yaklaşıyor. Johnson yağlı direğin tepesine bu sayede çıktığını, zorlukları bu sayede yendiğini düşünüyor. 2016’da Johnson, David Cameron hükümetinden kaçarak bu riski yeniden aldı. Ve bu, sadece onun yararına oldu. Ancak şunun farkına vardı ki, bu durum sadece İngiltere’nin kuzeyini ve kendi makamını garantiye aldı. Ancak Boris Johnson bu şekilde davranmanın Kuzey İrlanda’da işlerin kötüye doğru gittiği gerçeğini düşünmüyor bile… Sizin de ima ettiğini gibi bu risk almaktır. Ve bu durum hiçbirimizin unutamayacağı ağır sonuçlar doğurabilir.”

Shona Murray &  Euronews

***